Als je hond niet zindelijk (meer) is of wordt...

Het is één van de eerste dingen waar mensen aandacht aan besteden als ze een pup in huis krijgen: de zindelijkheidstraining. Logisch ook, want het is natuurlijk niet echt prettig als je hond in huis zijn behoefte doet. Rondom die zindelijkheid(straining) bestaat een heleboel vragen. Niet alleen over pups, maar ook over volwassen honden die in huis plassen of poepen. 

Laten we beginnen met wat zindelijkheid eigenlijk is, bekeken vanuit de beleving van de hond. Een hond is een redelijk schoon dier van zichzelf, in de zin dat ook een hond niet heel erg snel zijn eigen nest (of beperkte ruimte) zal bevuilen. Als de pups nog bij de moeder zijn, zie je vaak dat de pups een bepaalde plek uitkiezen waar ze vaker hun behoefte doen. Echt zindelijk kun je het niet noemen en het gaat dan ook nog geregeld "mis", maar zeker als je een fokker hebt die daar aandacht voor heeft, zie je de eerste beginselen van zindelijkheid daar al ontstaan. 

Het raakt gelijk een tweede 'kenmerk' van zindelijkheid. Namelijk dat zindelijkheid meestal gebonden is aan een voorkeur voor een bepaalde ondergrond. Naar mate de tijd vordert, zie je dat honden meestal of vooral op gras plassen of vooral op stenen, afhankelijk van wat ze geleerd is. Het is ook de basis van het aanleren van zogenoemde puppy-pads, waarbij de honden ook leren om op een bepaalde ondergrond te plassen (daarover verderop meer). 

Zindelijkheid bij pups
Bij pups is die zindelijkheid niet alleen een gedragsmatig 'ding', maar speelt er ook nog de fysieke mogelijkheden om ontlasting en urine op te houden. Alles is nog klein en de kringspieren om het tegen te houden zijn nog niet echt goed ontwikkeld. Dat maakt dat pups zeker totdat ze een maand of vier, vijf oud zijn nog heel vaak naar buiten moeten om hun behoefte te doen. De ene hond is daarin sneller dan de ander, maar als je hond voordat hij 5 maanden oud is nog niet volledig zindelijk is, is dat niet per definitie iets om je zorgen over te maken. En onthoud: 99% van de pups wordt uiteindelijk 'gewoon' zindelijk. De ene doet er alleen iets langer over dan de ander. 

De 'standaard'-zindelijkheidstraining voor pups is relatief simpel (wel veel werk, maar niet ingewikkeld): elke keer nadat je pup gegeten, gedronken, gespeeld of geslapen heeft, moet hij naar buiten. Dat is dus vaaaaaaaaak... 10-12 keer op een dag is geen uitzondering. En de meeste pups moeten ook 's nachts nog wel een keertje naar buiten omdat ze niet de hele nacht kunnen overbruggen. Ja, er zijn er die het wel doen vanaf de eerste nacht of week. Maar ga daar niet van uit. Het is eerder een uitzondering dan gebruikelijk (en als het wel zo is, heb je onwijs mazzel vanuit mijn oogpunt 😆)

Zoek een vaste plek waar je je hond laat plassen/poepen. Je ziet; ik schrijf extra niet: 'uitlaat', omdat in het begin het uitlaten (lees wandelen) en de behoefte doen zeker niet samen hoeft te gaan. Pups zijn namelijk heel erg bezig met hun omgeving te ontdekken en vinden soms het een en ander nog spannend. Dat kan ertoe leiden dat ze er tijdens een wandeling simpelweg niet aan toe komen om te plassen. Omdat er teveel afleiding is. Kies daarom voor een vaste plek (zo dichtbij mogelijk bij huis, je tuin is ook prima wat mij betreft!) voor het plassen en poepen en 'wandel' op andere momenten. 
Een veel gehoorde 'klacht' is dat de pup wel geregeld buiten neergezet wordt, maar dat hij dan niets doet. Maar zodra hij binnen is, dat hij dan wel gaat plassen. Dit kan een aantal oorzaken hebben: 
- de tijd die je buiten bent, is te kort
- het is buiten nog te spannend of te afleidend voor je pup
- je hebt geen vaste plek/ondergrond

Als je hond tóch binnen plast, pak hem op zonder er iets van te zeggen of er een 'gedoe' van te maken, ga naar buiten en zet hem op de plek waar je wilt dat hij het wel doet. Dat consequent volhouden. Niet mopperen, je hond kan er écht niets aan doen! 

Ná het plassen/poepen kun je je hond belonen, al doe ik dat zelf niet. Het zich ontlasten is al bekrachtiging genoeg voor een hond om het te herhalen en bovendien is het natuurlijk, instinctief gedrag. Niets mis met wel belonen, behalve... als je beloont tíj́dens het plassen/poepen. Doe het echt er ná. Als je het tijdens doet, kan het zijn dat je het onderbreekt en je hond niet helemaal klaar is. En hij dus alsnog later (misschien in huis) plast. 

Sommige eigenaren kiezen voor puppy-pads om daar hun pup zindelijk op te laten worden. Ik ben zelf geen fan. Niet omdat het voor de hond 'slecht' is, maar wel omdat je dan eigenlijk je hond twee keer zindelijk moet maken. Als eerste op de ondergrond van de puppy-pads en daarna dan nog weer op gras/tegels of waar je ze dan ook zindelijk op wilt laten zijn. Er zijn situaties waarin het wel handig kan zijn, bv als je op een appartement woont en niet snel 10-12 keer per dag je hond mee kunt nemen naar buiten. Maar ik zou er persoonlijk alles aan doen om ervoor te zorgen dat je die pads niet nodig hebt. 

Tot zover het 'normale' proces rondom het zindelijk worden van pups. Zoals gezegd; het kost tijd en meestal lukt het na verloop van tijd prima om je hond buiten zijn behoefte te kunnen laten doen. Overigens geldt dit hele proces ook voor honden die nooit eerder echt zindelijk geweest zijn in een thuissituatie. Bijvoorbeeld honden uit het buitenland die buiten geleefd hebben of honden die vooral in kennels geleefd hebben (om welke reden dan ook). De aanleerprincipes zijn hetzelfde. 

Deemoedsplasjes
Dan zijn er ook nog situaties die niet zozeer meer bij het natuurlijke gedrag horen rondom zindelijkheid, of misschien wel maar door ons als eigenaren vaak als een probleem worden ervaren. Een voorbeeld daarvan zijn de 'deemoedsplasjes'. Het laten lopen van de urine op het moment dat je als eigenaar thuis komt, aandacht geeft aan je hond of als er visite is. Het is iets dat je met name ziet bij de wat gevoeligere honden die nog jong zijn. Ze vinden het een beetje spannend en hebben nog onvoldoende controle over hun sluitspier die de urine in die situaties moet tegen houden. 
Niet mopperen of druk op leggen. Begroet je hond op een manier die hij wél aankan. En soms kun je hem zelfs beter negeren en pas later iets zeggen. Het gaat over het algemeen vanzelf over, meestal rond het moment dat ze tussen de zes en negen maanden oud zijn. Soms duurt het langer, afhankelijk van hoe gevoelig je hond is en hoe opwindend het is voor je hond. Als je in huis een vloer hebt die niet tegen de urine kan, denk dan na over een andere plek waar je hond kan zijn als je weer thuis komt of er visite is. Zodat je de schade voor jezelf beperkt zonder dat je hond daar last van heeft. 

Markeren
Ander gedrag dat te maken heeft met zindelijkheid (of in elk geval als zodanig ervaren wordt), is markeren. Daarmee bedoelen we: het plassen tegen dingen aan in huis (meestal door reuen). Dit zie je nog wel eens gebeuren in met name huishoudens met meerdere honden of in woningen waar vaker ook andere honden van buiten het gezin komen. Soms markeren honden over de geur van katten. En soms is het stress-gerelateerd of hangt het samen met het alleen zijn (daarover verderop meer). Over markeren heb ik een ander artikel geschreven, dat je hier kunt lezen. 

Zonder jou zijn 
Dan zijn er nog twee situaties waarin je je echt zorgen kunt/moet maken over het gedrag van je hond, omdat het niet alleen voor jou lastig is maar ook voor je hond een welzijnsissue kan zijn. 
De eerste situatie is wanneer je hond onzindelijk is als jij er niet bent. Je behoefte binnen doen terwijl de eigenaar niet aanwezig is, is een aanwijzing voor potentiële problemen rondom het zonder jou in huis zijn. De meeste eigenaren weten wel dat een hond die het lastig vindt om zonder jou in huis te zijn, kunnen gaan blaffen of slopen. Wat minder bekend is, dat sommige honden onzindelijk zijn als je er niet bent en ze dat lastig vinden. Als je merkt dat je hond alleen onzindelijk is als je niet in de buurt bent (dus b.v ook als je boven of in de tuin bezig bent), maak dan vooral eens een video van wat je hond nu precies doet als je niet thuis bent. We denken vaak dat de hond prima alleen kan zijn, omdat de buren niet klagen of omdat al je spullen nog heel zijn. Maar onzindelijkheid is dus mogelijk ook een teken dat dit voor je hond lastig is. 

Medische oorzaken
De laatste, maar ab-so-luut één van de meest belangrijke oorzaken om aandacht aan te schenken, is een eventueel medisch probleem. Denk dan aan het voor de hand liggende als een blaasontsteking. Makkelijk uit te sluiten door een beetje urine op te vangen en naar de dierenarts te brengen. Kost niet veel en is niet lastig voor je hond, dus als er issues zijn rondom zindelijkheid is dit altijd goed om te doen. 
Een andere mogelijkheid is een zogenoemde ectopische ureter, waarbij de urineleiders niet helemaal goed aangelegd zijn. Dan loopt/drupt de urine er 'gewoon' uit, zonder dat de hond het zich bewust is. Het ziet er dus anders uit dan de gebruikelijke houding die honden hebben als ze gaan plassen. Bij dit probleem verliest de hond urine zonder dat hij het zich echt bewust is. 
Wat ook wel eens voorkomt, is dat een hond door een medische oorzaak heel veel drinkt. Bv. bij suikerziekte, Ziekte van Addison of Ziekte van Cushing. Als een hond prednison krijgt als medicatie, leidt het vaak ook tot meer drinken. En meer drinken leidt logischerwijs tot meer plassen. Als je daar als eigenaar niet alert op bent en je hond niet vaak genoeg uitlaat in verhouding met de nieuwe situatie die ontstaat, kan het leiden tot onzindelijkheid. 
Als het plasgedrag van je hond dus ineens verandert, is het altijd een hele goede reden om te overleggen met de dierenarts. Als je het niet vertrouwt bij een puppy, kun je ook wat urine opvangen. Kan geen kwaad. Maar weet dat het dus best normaal is als je pup totdat hij zo'n 5 - 6 maanden oud af en toe nog een ongelukje heeft en vaak op een dag moet plassen. 

Heb je vragen over dit onderwerp? Stel die dan in de gratis Doet ie anders Nooit! Club op Facebook. 

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, hondengedrag-specialist. Overname is niet toegestaan zonder schriftelijke toestemming. Delen van dit artikel d.m.v. de link op social media wordt op prijs gesteld.