Vuurwerkangst afleren: waarom het niet zo simpel is als alleen maar koekjes geven bij een geluid

‘Is het niet genoeg om mijn hond gewoon naar een Youtube-filmpje met vuurwerk te laten luisteren en hem dan zijn lievelingskoekjes te geven?’ Als ik een vuurpijl kreeg voor iedere keer dat een baasje van een hond met vuurwerkangst dát aan mij vroeg, dan kon ik met oud en nieuw de hele vuurwerkshow op de Erasmusbrug van gouden regen voorzien zonder eerst een fortuin neer te leggen bij een vuurwerkverkoper. Het onwenselijke antwoord op deze vraag, is dat er geen shortcuts bestaan: een hond die bang is voor vuurwerk, heeft stapsgewijze training nodig. 

De gedachte achter de vraag die mij in aanloop naar oud en nieuw ieder jaar om de oren vliegt, is goed te volgen: als ik wil dat mijn hond ergens niet meer bang voor is, dan moet ik hem blootstellen aan dat wat angst oproept. Zo kan hij leren dat vuurwerkgeluiden of andere angstprikkels niet gepaard gaan met iets ergs en wordt de angst minder. Het is een aanpak die ook wel flooding genoemd wordt. Je overspoelt de 'angstpatiënt' in feite met de angstprikkel. Bij mensen kan dat werken. Bij honden is het vooral een groot risico. Ik schreef al eerder een artikel over flooding: https://www.moniquebladder.nl/blog/flooding.

Honden zijn geen mensen

Heel vaak vergelijk ik honden met mensen. Er zijn natuurlijk ook een hoop overeenkomsten, óók bij angst. Voor zowel mensen als honden is angst een basisemotie, bedoeld om ervoor te zorgen dat je voorzichtig bent in situaties die gevaarlijk kunnen uitpakken. En net als mensen kunnen honden angst ontwikkelen voor de meest uiteenlopende dingen én die angst - met de juiste aanpak - ook weer achter zich laten. 

Maar uiteindelijk zijn honden natuurlijk geen mensen. Eén heel belangrijk verschil is dat honden niet kunnen nadenken over situaties en ook niet over hun eigen gedrag. Dit is de reden dat flooding niet op dezelfde manier werkt als bij mensen. Als je mensen die bang zijn voor spinnen in een ruimte zet met heeeeel veel spinnen, dan kunnen ze dat rationaliseren. Door te bedenken dat die spinnen van plastic zijn of veilig achter glas zitten. Je hond kan dat niet. En dat maakt een groot verschil. 

Bange honden zijn onbereikbaar

Als honden eenmaal ergens bang voor zijn, dan zul je als eigenaar die angst stap voor stap weg moeten nemen. Anders wordt het vaak alleen maar erger. Kies je ervoor om je hond te overspoelen met vuurwerkgeluiden, wordt je hond waarschijnlijk alleen maar banger. Dit komt doordat een hond die gegrepen is door angst niet meer bereikbaar is voor training. Je moet je voorstellen dat het geluid van vuurwerk voor je hond gelijk staat aan fysieke dreiging, een serieus gevaar. Daarbij vallen jij en je koekje - hoe lekker ook - natuurlijk bij in het niet. 

Angst is gebonden aan context 

Een andere reden dat een filmpje meestal niet volstaat, is dat angst contextgebonden is. Dat werkt zo: op het moment dat je hond een angstige ervaring heeft, maakt hij in zijn hoofd een foto van die gebeurtenis, een soort angstplaatje. Alles wat er op dat angstplaatje staat, triggert in de toekomst zijn angst. Een veelvoorkomende combinatie met vuurwerk, is donker. Die ene keer dat je hond zich tijdens jullie ommetje door de buurt helemaal te pletter schrok van een miljoenklapper, was het immers óók donker. En waar de ene hond alleen buitenshuis geplaagd wordt door vuurwerkangst, kruipt de ander alleen binnenshuis trillend weg achter de bank. 

Voor het slagen van de training is het dan ook belangrijk om heel precies te identificeren wat er op het angstplaatje van jouw hond staat en om de training daar vervolgens op in te richten. Anders train jij je hond straks bijvoorbeeld om in zijn eigen vertrouwde omgeving oké te zijn met vuurwerk, terwijl hij daar nou juist al prima zelf kon dealen. En dan kunnen jullie nog steeds niet jullie normale ommetje lopen rondom de jaarwisseling.

Honden laten zich niet ‘beetnemen’ door Youtube

Daar komt nog bij dat ik het werken met Youtube-filmpjes überhaupt af zou raden. De meeste honden zijn namelijk prima in staat om het verschil te horen tussen vuurwerk op een filmpje en vuurwerk in de achtertuin. Oftewel: het filmpje representeert voor je hond niet de echte angstprikkel en als je koekjes bij de film serveert, zorgen die dus ook niet voor de gewenste positieve associatie. Dat wil niet zeggen dat je alleen met echt vuurwerk kunt trainen. Gelukkig niet, dat zou een hoop gedoe zijn. Maar je moet daar wel speciale geluidsopnamen voor gebruiken. Zelf gebruik ik altijd opnames die technisch zodanig samengesteld zijn, dat honden het verschil niet horen.

Als je dit artikel in november 2024 leest, ben je te laat om nog de emotie van je hond te veranderen voor de jaarwisseling van 2024. Ik zou het graag anders willen, maar dat is wat het is. 
Maar dat betekent niet dat je je hond niet kunt helpen in deze lastige periode. 
Daarvoor kun je meedoen aan de cursus Vuurwerk-hulp voor honden, die start op 9 december 2024. Je vindt daarover hier meer informatie. 

Wil je hier meer over weten?

Klik dan hier voor de masterclass over de 5 dingen die je moet doen om je bange hond te helpen.

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, hondengedrag-specialist. Overname is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming. Delen van de link naar dit artikel via social media wordt op prijs gesteld.