Castratie heeft mogelijk een negatieve invloed op uitvallen

Het is een van de meest gestelde vragen over uitvallen: “zou het ook helpen als ik mijn reu laat castreren?” Tot nu toe moest ik in mijn antwoord dan wat vaag zijn, omdat er eigenlijk weinig wetenschappelijk getoetste informatie beschikbaar is over het effect van castratie op het sociale gedrag van reuen. Maar nu kan ik, op basis van onderzoek zeggen; er bestaat een reële kans dat de castratie een negatieve invloed op het sociale gedrag van een reu. Dus als je erover denkt om je intacte reu te castreren vanwege het uitvallen, is het verstandig om stil te staan bij de potentiele negatieve effect.

Castratie (of een implantaat) vanwege gedrag is een veel gehoord advies. In diverse sectoren waar met honden gewerkt wordt, wordt het nog steeds gezien als dé oplossing voor bijvoorbeeld het uitvallen van de hond. Dat terwijl er eigenlijk maar heel weinig informatie was die erop wees dat castratie daadwerkelijk voor dit gedrag zou kunnen helpen. Daarover schreef ik eerder al dit artikel (dat dus nu ge-update moet worden) Er komen steeds meer aanwijzingen dat het onverstandig kan zijn om een reu te castreren, zeker als het gedaan wordt vanwege het gedrag.

In juli 2020 werd onderzoek gepubliceerd dat gedaan is aan de Universiteit Wageningen naar de effecten van castratie van reuen. Maar liefst 18% van de eigenaren gaf aan dat agressie na de castratie toenam. Ook in eerdere onderzoek kwam al naar voren dat agressie en ongehoorzaamheid na een castratie toe zou kunnen nemen. (Het onderzoek vind je hier, het persbericht van de WUR kun je hier lezen). Helemaal nieuw is het niet.
Tijdens het Canine Science Forum 2016 werd door de onderzoekers (1) de resultaten van hun studie (The social behavior of neutered male dogs compared to intact dogs) gepresenteerd. Het onderzoek is nog niet gepubliceerd (update: nu wel, de pdf vind je hier), maar ze vertelden hoe het onderzoek gedaan is en wat de resultaten zijn. Die bevestigen dat wat gedragstherapeuten in de praktijk geregeld zien: als een reu gecastreerd wordt, is er een kans dat het uitvallen erger wordt.

In het onderzoek werden significante verschillen gevonden tussen gecastreerde en ongecastreerde reuen in diverse sociale gedragingen zoals agressie, angst en lastig vallen van andere honden. Ook waren er verschillen tussen beide groepen in hun emotionele reactie op stressvolle situaties en frequentie van agressie en angst.
De onderzoekers zijn op drie manieren aan hun gegevens gekomen:
1. video-analyse van het gedrag van 16 gecastreerde en 17 ongecastreerde reuen
2. 54 case-studies
3. vragenlijsten ingevuld door eigenaren van 66 gecastreerde en 67 niet-gecastreerde reuen.

Uit de analyse van die gegevens kwamen onder meer de volgende conclusies naar voren:

• Neiging tot agressief gedrag (ten opzichte van honden en personen) in gecastreerde reuen
• Neiging tot meer angst en meer paniek in gecastreerde reuen
• gecastreerde reuen zijn mogelijk verhoogd seksueel aantrekkelijk voor intacte reuen (hoge stress-factor)
• gecastreerde reuen zijn minder sociaal en niet zo dapper als intacte reuen
• Intacte reuen zijn vaker kalm dan gecastreerde reuen

Nooit castreren?
Het betekent niet dat je een reu nooit moet castreren.
Er kunnen diverse medische redenen zijn om dit wel te doen.
Ook markeergedrag in huis en weglopen vanwege loopse teefjes kunnen redenen zijn om dit besluit te nemen, maar dan is het wel verstandig om ook eerst contact op te nemen met een gedragstherapeut om te zien of er ook ook op trainingsgebied wat te verbeteren valt voordat de hond gecastreerd wordt.
Maar castratie alleen en vanwege bv. uitvallen of “omdat ie er zo rustig van wordt” is dus een slecht plan!

Overigens zijn we in Nederland (net als in Duitsland, waar het onderzoek gehouden werd), blijkbaar nog één van de weinige landen waar nog “standaard” een reu gecastreerd wordt, zeker bij probleemgedrag. Uit de zaal kwam een nogal verbolgen vraag over dat zomaar castreren toch niet gebeurt?! 
Nou… was dat maar waar…

Seksueel lastig vallen
De onderzoekers kwamen ook nog met een ander interessant gegeven. Als je een gecastreerde reu hebt, is er een redelijke kans dat je hond geregeld lastig gevallen wordt door ongecastreerde reuen die graag op hem willen rijden. Een echt antwoord op die vraag, waarom is dat?, kon ik eigenlijk nooit gegeven. Misschien dat de onderzoekers het antwoord gevonden hebben.
Zij stellen dat in een bepaalde tijd van het jaar de urine, en anaalklieren ruiken naar een teef. Als je in die periode de reu castreert, is er een verhoogde kans dat je reu seksueel lastig gevallen wordt. De onderzoekers zeggen dat die kans groter is bij castratie in februari t/m mei. De boodschap was: als je castreert, doe dat dan vooral niet in deze maanden.

Zoals gezegd is het onderzoek nog niet gepubliceerd. Er wordt ook gekeken naar het effect van castratie op teven. Mogelijk dat de gegevens tegelijkertijd gepubliceerd gaan worden? Ik kan in elk geval niet wachten op de uitkomsten!

PS: als je je hond al hebt gecastreerd; voel je zeker niet aangesproken om je keuze te verdedigen. Ook niet als je het idee hebt dat castratie jouw hond wel geholpen heeft. Elke hond is een individu en er kunnen ook redenen zijn om het wel te doen. Maar er lijken ook potentiële neveneffecten te zijn (die ik ook vaak in de praktijk tegen kom). Dit artikel is grotendeels puur informatief over de uitkomsten van een wetenschappelijk onderzoek en geen mening.

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, hondengedrag-specialist. Overname is zonder toestemming niet toegestaan. Verspreiden van de link wordt op prijs gesteld.

1. The social behavior of neutered male dogs compared to intact dogs (Canis Lupus Familiaris). Video analyses, questionnaires and case studies. Kaufmann, C.A., Forndran, S., Stabber, C., Woerner, K., Ganslosser, U. (proceedings CSF2016, Padua)
2. de publicatie zelf vind je hier